М.ЭНХБОЛД: НАДАД ШАЛТГААН БАЙГААГҮЙ УЧРААС ӨӨРӨӨ ӨРГӨДЛӨӨ ӨГӨӨГҮЙ

Сонгуулийн дүнгээр, хуулийн дагуу төрийн хууль тогтоох байгууллагыг удирдах Их хурлын даргын албан тушаалд томилогдож байсан. Хэдийгээр өнөөдөр хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, нэг хүнд зориулсан, нэг үйл явдалд зориулсан, парламентын дархлааг сулруулсан гэж олон нийт шүүмжлэлтэй талаас нь хандаж байгаа ч гэсэн УИХ бүрэн эрхийнхээ дагуу энэ хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийг баталж, энэ хуулийн дагуу би үүрэгт ажлаасаа чөлөөлөгдөж байна. Энэ үйл явдал хэзээнээс эхэлсэн, хэн хэн юу хэлсэн, хэн хэн гарын үсэг зурсан, ямар хугацаанд үргэлжилсэн бэ гээд энэ бүх үйл явдал болсон зүйлүүд Монголын хууль тогтоох байгууллагын түүх болон үлдэж байна.

Монголын парламентын түүхэнд ийм нэгэн саарал өдөр болж байна гэж би үзэж байна. Дахин энэ хуулийн зүйл заалтаар хэн нэгэн Их хурлын удирдлагыг буулгах зүйл битгий болоосой гэж хүсч байна. Би ямар нэгэн арга саам хэрэглэж албан тушаалтай зууралдаагүй, үүнээс өмнө ч төрийн, намын өндөр албан тушаалуудыг хашаж, өгч явсан. Гагцхүү энэ удаа хуулийн дагуу шийдэх ёстой гэдэг зарчмын байр суурийг барьсан. Өргөдлөө өөрөө өгөхөд ч ямар нэгэн хүндэтгэх шалтгаан байх ёстой, надад шалтгаан байгаагүй учраас өөрөө өргөдлөө өгөөгүй.

Миний удирдаж байсан УИХ-ын үйл ажиллагааг сүүлийн хоёр сарыг эс тооцвол сайн би ажиллаж байсан гэж бардам хэлнэ. Аль ч талаараа бид өмнөх парламентуудаас илүү байсан. Эдийн засгийн уналтад орсон үед та бид ажлаа эхэлж байсан.

Иргэдийн амьдрах нөхцөл амаргүй байгаа учраас ярьж, шүүмжилж байгаа асуудлыг зөв зүйтэйгээр ойлгож байгаа. Харин би өнөөдөр жагсаал цуглааныг зохион байгуулсан залуустаа хандаж үг хэлмээр байна.

20 жилд болсон бүх муу муухайг нэг хүнд нааж, харлуулж болдгийг та бүхэн харууллаа. Хэн нэгнийг алдаршуулж ард түмний хайртай хүү болгох хэн нэгнийг өнөөдрийн нийгэмд үүсээд байгаа бүх асуудлыг шийдвэрлэж байна гэж харуулахад намайг харлуулах хэрэгтэй байсан юм болов уу. Над руу хар будаг их цацсан. Би тэр их хар будгийг цагийн эрхэнд, нар салхины аясаар хагдран алга болно гэж найдаж байна. Миний хийсэн бүтээснийг ард түмэн ойлгох цаг ирнэ гэж найдаж байна.

Надад эцэг эхээс олгосон хүмүүжил, энэ төрөөс олж авсан хатуужил бий. Харин эхнэр хүүхдүүдэд минь хандаж жагсаал хүртэл зохион байгуулсан явдал боллоо. Би тэр үед жагсаал зохион байгуулсан хүмүүсийн өмнөөс гэр бүлийнхнээсээ уучлал гуймаар болж байсан.

Би МАНАН-гүй Засгийн газрыг байгуулж явсан намтар түүхтэй хүн шүү.

13 жилийн өмнө МАНАН-гүй Засгийн газарт миний оруулж байсан хүмүүс энэ сарын 25-нд намайг огцруулахаар гарын үсэг зурсанд харамсч байна.

Намайг УИХ-ын даргад, Ерөнхийлөгчид нэр дэвшиж байхад хэн ч намайг МАНАН-гийн толгойлогч гэж хэлж байгаагүй. Хүмүүс ийм хурдан өөрчлөгдөж байна" гэлээ.

НЭМЭЛТ: 13:30 ЦАГТ

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхан, Л.Оюун-Эрдэнэ, Х.Нямбаатар нарын таван гишүүнээс өргөн мэдүүлсэн УИХ-ын даргыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөх тогтоолын төслийг хэлэлцэж хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 66.2 хувийн саналаар дэмжлээ.

М.Энхболдыг УИХ-ын даргын үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөхийг дэмжээгүй Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны тогтоолыг чуулганы хуралдаанд оролцсон 65 гишүүний 22 нь дэмжсэн бол 43 нь дэмжсэнгүй.

Ингэснээр М.Энхболдыг УИХ-ын даргын үүрэгт ажлаас нь чөлөөллөө.

Гишүүдийн санал хураалтыг цахимаар нууц санал хураалтаар авсан юм. Одоо М.Энхболд гишүүдэд хандан үг хэлж байна.

НЭМЭЛТ 13:00 ЦАГТ

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхан, Л.Оюун-Эрдэнэ, Х.Нямбаатар нарын таван гишүүнээс өргөн мэдүүлсэн УИХ-ын даргыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөх тогтоолын төслийг хэлэлцэж байна. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд тогтоолын төсөл санаачлагч болон УИХ-ын дарга М.Энхболдоос асуулт асууж, хариулт авахын зэрэгцээ үг хэлж байна.

Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн О.БААСАНХҮҮ "Аюурсайхан гишүүнээс нэг асуулт асууя. Та чуулганы хуралдаан дээр намайг хуулийн байгууллагуудаар шалгуулах үүрэг өгсөн гэж ярьсан. Энэ үүргийг М.Энхболд гэдэг хүн хэлсэн үү эсвэл хуулийн байгууллагууд нь тийм зүйл ярьсан уу” гэлээ.

УИХ-ын гишүүн Т.АЮУРСАЙХАН асуултад хариулахдаа " Энэ бол олон жилийн турш үргэлжилсэн орд газруудыг эзэмших системүүдийг нураахын тулд бид явж байгаа юм. Ингээд урдаа явж байгаа хэсэг нөхдүүдийг харлуулж гүтгэхийн тулд хуулийн байгууллагуудад ямар нэгэн юм олж ир гэсэн үүрэг өгсөн. Чингэлтэй дүүргийн засаг даргаас эхлүүлээд газар олгосон байх ёстой ол гэсэн байна. Тэр ч байтугай УИХ-ын гишүүн миний биеийн гэрт сонсох, чагнах төхөөрөмж хүртэл тавьсан байсан. Хуулийн байгууллагуудын гар хөл маш олон баримтуудыг машин, машинаар нь жалганд аваачиж шатаасан тохиолдол гарсан. Энэ бүгдийг шинэчлэх ёстой" гэж хариуллаа.

УИХ-ын дарга М.ЭНХБОЛД асуултад хариулахдаа "О.Баасанхүү гишүүн надаас Эрдэнэт, Тавантолгой, Оюутолгойн орд газруудтай ажлуудыг асуулаа. Өнөөдөр энд гишүүд Ч.Сайханбилэг Ерөнхий сайдын үед Тавантолгойн газруудтай холбоотой асуудлыг шүүмжилж байна. Би ч гэсэн тухайн үед энэ үйл явдлын эсрэг байсан. Би тухайн үеийн УИХ-ын дарга З.Энхболд даргад хандаж Засгийн газар Тавантолгойн асуудлыг УИХ-аар оруулж ирэхгүйгээр шийдэх гэж байна. Үүнийг УИХ-аар хэлэлцүүлэх ёстой гэсэн байр суурь илэрхийлж УИХ-ын дарга, дэд дарга нарын дэмжлэгтэйгээр уг асуудлыг УИХ дээр татаж хэлэлцүүлж уг ажлыг зогсоож байсан юм.Эрдэнэтийн асуудлаар би УИХ-аар тодорхой шийдвэрийг гаргуулж байсан. Энэ шийдвэр хоёр ч Засгийн газраар дамжаад хэрэгжихгүй байна" гэж хариуллаа.

УИХ-ын гишүүн О.БААСАНХҮҮ "Таныг хэн чагнаж, хэн машин машинаар нь баримтуудыг устгасан бэ. Яг хэн юм. Нэрийг нь хэл. Хэрвээ хэлбэл би таныг тууштай дэмжиж ажиллана"

УИХ-ын гишүүн Т.АЮУРСАЙХАН "Би хэнийг ч гүтгэхгүй, хэнийг ч хэлмэгдүүлэхгүй. Ажлын хэсэг гаргаад шалгах явцад би мэдээлэл өгнө" гэв

УИХ-ын гишүүн Ё.БААТАРБИЛЭГ "Ойрын үед харагдаагүй гишүүд хуралдаа ирсэнд баяртай байна. Албан тушаалын томилгоо, сандал суудал хэлэлцэх болохоор бөөнөөрөө ирээд суучих юм. Өөр асуудал хэлэлцэхэд ч өнөөдрийнх шиг хуралдаа идэвхтэй сууж байгаарай. УИХ-ын даргыг чөлөөлөх хүсэлтийг гаргаж, дарга нь ч өөрөө үүрэгт ажлаасаа чөлөөлөгдөх хүсэлтэй байх шиг байна. Ингээд хуулийн дагуу томилогдсон УИХ-ын даргыг огцруулаад байхаар цаашид УИХ-аас томилогддог прокурор, АТГ гэх зэрэг байгууллагуудын удирдлагуудыг солиод байх боломж бүрдэх юм биш үү" гэж асуув.

УИХ-ын гишүүн Д.ЛҮНДЭЭЖАНЦАН асуултад хариулахдаа "Хуулийг өөрчилж, нэмэлт оруулах асуудлыг бид сайтар судалж байж хийх хэрэгтэй. АТГ, Улсын ерөнхий прокурор, Сонгуулийн Ерөнхий хороо, Улсын Ерөнхий аудитор зэрэг байгууллагуудын томилгоог өөрчлөөд байх нь хуулийн тогтворгүй байдлыг үүсгэнэ. УИХ-аас томилогддог байгууллагуудын хууль эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгож тухай бүрийнхээ хуульд энэ асуудлыг тусгах хэрэгтэй" гэлээ.

УИХ-ын гишүүн С.ЭРДЭНЭ “Цаашдаа олонхи болсон нам нь хүч түрээд, хуульд өөрчлөлт оруулах замаар хүссэн албан тушаалтнаа огцруулдаг болох гэж байгаа юм уу. Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга энэ асуултад хариу өгөөрэй.
60 тэрбумын сүлжээ, МАНАН гэж яриад байх юм. Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх, УИХ-ын даргыг огцруулахаар тогтоол өргөн барьсан 40 гишүүн ч амаа цуцтал энэ талаар ярилаа. Үнэхээр 60 тэрбум, МАНАН сүлжээг нотлогдсон гэж үзэж байгаа юм бол 60 тэрбумын бүтээгдэхүүн болсон энэ танхимд сууж байгаа МАН-ын 65 гишүүн огцрох ёстой. Та нар хариуцлагаа хүлээж бүгд огцор. Ганцхан хүнд бүр хариуцлагаа үүрүүлчихээд, өөрсдөө ард нь цэвэр үлдэнэ гэж байхгүй шүү. МАН хууль бус нам гэдгээ аль хэдийн зарлачихсан. Учир нь Монгол Улсын үндсэн хуулийг зөрчиж төрийн эрхийг хууль бусаар авсан. Төрийн эсрэг маш том гэмт хэрэг үйлдсэн бүлэглэл энд сууж байгаа. Үүнийгээ бүх шатандаа нотолчихсон. Дээр нь Ерөнхий сайдаар удирдуулаад ЖДҮС-аас иргэдийн боломжийг хулгай хийсэн. УИХ-ын даргыг огцруулах дуулианаар ЖДҮ-ийн сангаас хулгай хийсэн луйварчдыг хамгаалаад аваад үлдчихсэн. Ийм байж яаж шударга ёс ярьж чадаж байна. Яаж цаашдаа Монголын төрийг авч явах гээд байгаа юм бэ. Гайхаж байна. М.Энхболд дарга та 60 тэрбумын схемээр энэ 65 гишүүнийг гаргаж ирсэн байх гэж бодож байна. Учир нь тухайн үед МАН-ын дарга байсан хүн. Өнөөдөр таныг 60 тэрбумын хэргийг тулгаад байгаа. Тэгвэл өнөөдрийн сонгогдсон 65 гишүүн бүгдээрээ тантай ярьж тохирч, таны нэр дэвшүүлсэн хүмүүс мөн биз дээ. Хэрвээ тухайн үед 60 тэрбумын схемээр хийсэн юм бол МАН-ын 64 гишүүн огцрох ёстой. Шударга үнэний туйл болсон Ц.Нямдорж сайд та 60 тэрбумын бүтээгдэхүүн, МАНАН-ын гол төлөөлөгч учир та огцрох ёстой" гэлээ.

Уг асуултад УИХ-ын дарга М.ЭНХБОЛД хариулт өгөхдөө “60 тэрбумын хэргийг хууль хяналтын байгууллага хэд хэдэн удаа шалгасан. Одоо ч гэсэн шалгалтын ажил үргэлжилж байгаа. Үнэн мөнийг нь тогтоож, олон нийтэд ил тод мэдээлээсэй гэж хүсч байна. Энэ танхимд сууж байгаа 64 хүнийг сонгуульд нэр дэвших эсэхэд нь би гарын үсгээ зурж, сонгуулийн байгууллагад хүргүүлж, энэ танхимд сууж байгаа хүмүүс. Нэр дэвшигчдийн туршлагыг ч судалсан. Хэн нэгнээс төлбөр тооцоо авч нэр дэвшүүлсэн асуудал байхгүй. Тийм учраас асуудлыг ялгаж салгах ойлгох хэрэгтэй” гэсэн юм.

НЭМЭЛТ:11:56 ЦАГТ

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар УИХ-ын гишүүн Л.Оюун-Эрдэнэ, Т.Аюурсайхан нарын таван гишүүнээс өргөн мэдүүлсэн М.Энхболдыг УИХ-ын даргын үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөх тогтоолын төслийг хэлэлцэж байна.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд УИХ-ын дарга М.Энхболд болон тогтоолын төсөл санаачлагаас асуулт асууж, хариулт авч байна.

НЭМЭЛТ:10:58 ЦАГТ

М.ЭНХБОЛДЫГ УИХ-ЫН ДАРГААС ЧӨЛӨӨЛӨХИЙГ 17 ГИШҮҮНИЙ НАЙМ НЬ ДЭМЖСЭН БОЛ МӨН НАЙМ НЬ ДЭМЖЭЭГҮЙ БӨГӨӨД НЭГ НЬ ХҮЧИНГҮЙ САНАЛ ӨГЛӨӨ

УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар нэр бүхий 39 гишүүний өргөн барьсан УИХ-ын даргыг чөлөөлөх тухай тогтоолын төслийг хэлэлцэж дэмжсэнгүй.

М.Энхболдыг УИХ-ын даргаас чөлөөлөхийг дэмжих эсэхээр гишүүдийн саналыг авахдаа нууцаар санал хураалт явуулсан бөгөөд тооллогын комиссын даргаар Д.Хаянхярваа, гишүүнээр Н.Цэрэнбат, Б.Жавхлан нар ажилласан юм.

Тооллогын дүнд

Хуралдаанд 17 гишүүн оролцсоны найм нь М.Энхболдыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөхийг дэмжсэн бол мөн найм нь дэмжээгүй бөгөөд нэг нь хүчингүй санал өгсөн байна. Саналын тоо тэнцсэн тохиолдолд тогтоолын төслийг дэмжээгүйд тооцдог билээ.

Л.ОЮУН-ЭРДЭНЭ: “60 ТЭРБУМ”-ЫН ГЭХ ХЭРЭГТ НЭР ХОЛБОГДСОН УЧРААС УИХ-ЫН ДАРГЫН АЖЛАА ХҮЛЭЭЛГЭН ӨГӨХ ЁСТОЙ

Хуралдааны эхэнд тогтоолын төслийг санаачлагч УИХ-ын гишүүн Л.ОЮУН-ЭРДЭНЭ “УИХ-ын 2016 оны сонгуулийн үеэр төрийн удирдах албан тушаалыг үнэлэх замаар сонгуулийн санхүүжилт босгох төлөвлөгөө буюу “60 тэрбум”-ын гэх тодотголтой хэрэгт нэр холбогдсоныхоо төлөө УИХ-ын даргыг үүрэгт ажлаа хүлээлгэн өгөх ёстой хэмээн нэр бүхий 39 гишүүн энэ сарын 25-нд тогтоолын төслийг өргөн барьсан” гэх танилцуулгыг хийлээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн О.БААСАНХҮҮ гишүүн “УИХ-ын дарга М.Энхболд “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувийг хувийн компани худалдан авсан хэрэгтэй холбоотой юу. Үүнийг шалгуулахаар хуулийн байгууллагад хандсан уу” хэмээн тодрууллаа.

Түүний асуултад УИХ-ын гишүүн Л.ОЮУН-ЭРДЭНЭ “Бид УИХ-ын дарга ёс зүйн хариуцлага хүлээх ёстой гэж үзэж байгаа. Тиймээс ч хоёр удаа жагсаал, цуглаан зохион байгуулсан юм. “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувьтай шууд хамааралтай гэж хэлэхгүй. Саяхан тус үйлдвэрийн 49 хувийг Сингапурын компани худалдан авсан тухай мэдээлэл гарсан. Энэ хэргийг үнэн зөвөөр шийдвэрлэхэд О.Баасанхүү гишүүн хамтран ажиллана гэдэгт итгэлтэй байна” гэлээ.

Харин УИХ-ын дарга М.ЭНХБОЛД “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувийг хувийн компани авсан талаар Ерөнхий сайд асан Ч.Сайханбилэг танилцуулсан. Тухайн үед УИХ-ын сонгуулийн сурталчилгаа үргэлжилж байсан юм. МАН 2016 оны сонгуулиар УИХ-д олонх болсны дараа ажлын хэсэг гаргаж, “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувьтай холбоотой асуудлыг шалгуулж, улмаар төрийн мэдэлд авах тогтоол гаргасан ч шүүх байгууллага дээр гацаж байна” хэмээв.

Түүнчлэн УИХ-ын гишүүн Д.ЭРДЭНЭБАТ “УИХ бол төрийн эрх барих дээд байгууллага. Гэтэл УИХ-ын тухай, УИХ-ын чуулганы дэгийн тухай хуулиар төрийн эрх барих дээд байгууллагын тогтвортой ажиллах боломжийг үгүй болгож байна. Дараагийн УИХ-ын дарга үүрэгт ажлаа хүлээн авсны дараа бусад гишүүд эсэргүүцэж, гарын үсэг цуглуулаад өргөн барихад мөн л чөлөөлнө гэсэн үг. Олонход таалагдахгүй бол бөөнөөрөө нийлж огцруулдаг аюултай жишиг рүү явж байна. Энэ залуус буруу жишиг тогтоож байна. Хожим үүсэх бүхний хариуцлагыг та бүхэн үүрнэ шүү. Парламентын асуудлаа ярих гэхэд О.Баасанхүү бид хоёроос өөр үг хэлэх хүн ч алга. Бид парламентын асуудлаа ч ярьж чадахгүй байна” гэлээ.

Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга Д.ЛҮНДЭЭЖАНЦАН “Улс төрийн нөхцөл байдал намжсаны дараа энэхүү хуулийг хэрхэн өөрчлөх талаар УИХ-ын гишүүд, намын бүлгүүд ярилцах хэрэгтэй” гэв.

Харин Л.ОЮУН-ЭРДЭНЭ “Би Д.Эрдэнэбат гишүүнтэй санал нэг байгаа. Энэ асуудал үүсэхээс өмнө УИХ-ын дарга М.Энхболд ёс зүйн хариуцлага хүлээж, өөрөө өргөдлөө өгөх хэрэгтэй байсан юм. Ингэсэн бол УИХ-ын тухай, УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлага байгаагүй” гэсэн юм.

Хууль, хяналтын байгууллагаас УИХ-ын даргыг “60 тэрбум”-ын гэх хэрэгт нэр холбогдсон эсэхийг тогтоогоогүй байхад гишүүд тухайн хэрэг үнэн мэтээр ярьж байгаа нь буруу гэдгийг Д.ХАЯНХЯРВАА гишүүн дурдлаа.

Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанд УИХ-ын гишүүн Н.Амарзаяа, О.Баасанхүү, Ж.Батзандан, С.Бямбацогт, Б.Жавхлан, Г.Занданшатар, Д.Лүндээжанцан, Ж.Мөнхбат, Б.Наранхүү, Л.Оюун-Эрдэнэ, О.Содбилэг, Д.Сумъяабазар, Д.Тогтохсүрэн, Д.Хаянхярваа, Н.Цэрэнбат, Н.Энхболд, М.Энхболд, Д.Эрдэнэбат, Ж.Эрдэнэбат нарын 19 гишүүн оролцлоо.

ЭХЛЭЛ:09:45 ЦАГТ

УИХ-ын гишүүн Л.Оюун-Эрдэнэ, Х.Нямбаатар, Т.Аюурсайхан, Л.Болд, Ж.Батзандан нарын гишүүд өнгөрсөн долоо хоногийн баасан гаригт “Монгол Улсын Их Хурлын дарга Миеэгомбын Энхболдыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөх тухай” гишүүдийн гарын үсэгтэй тогтоолын төслийг УИХ-д өргөн барьсан.

Энэ дагуу Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаар М.Энхболдыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөх тогтоолын төслийг хэлэлцэж эхэллээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд ТОГТООЛЫН ТӨСӨЛ САНААЧЛАГЧ Л.Оюун-Эрдэнээс асуулт асууж, хариулт авч байна. Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдааны дараа үргэлжлүүлэн УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар уг асуудлыг хэлэлцэх юм.

ГЭРЭЛ ЗУРГИЙГ: Г.БАЗАРРАГЧАА