Д.Одхүү: Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт баригдах усан цахилгаан станцын асуудлыг бид өөрсдөө шийднэ

Aдмин / Улстөр

Эгийн голын усан цахилгаан станцын төсөл хойд хөршийн эсэргүүцэлтэй нүүр тулж, 2016 онд зогссон билээ. Тэгвэл хэдхэн хоногийн өмнө ОХУ-ын Шадар сайд В.Абрамченко манай улсад айлчлах үеэрээ мөн л энэ байр сууриа илэрхийлээд авав. Товчхондоо Байгал нуурт цутгадаг гол мөрний эрэг дээр усан цахилгаан станц барихыг дэмжихгүй. Харин эрчим хүчийг бид нийлүүлнэ гэсэн агуулгатай мэдэгдэл хийсэн юм. Цаг үеийн асуудлаар Эгийн голын усан цахилгаан станцын төслийн удирдагч асан Д.Одхүүтэй ярилцлаа.


-ОХУ-ын Шадар сайд эмэгтэй манайд айлчлахдаа шуугиантай мэдэгдэл хийгээд буцлаа. Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр баригдах бүтээн байгуулалтад хойд хөрш яагаад хөндлөнгөөс оролцоод байдаг юм бэ. Манай улс өөрсдөө энэ төслийг шийдээд үргэлжлүүлж болдоггүй юм уу?

-Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт баригдах усан цахилгаан станцын асуудлыг хойд хөрш шийдэхгүй. Олон улсын гэрээ эрх зүйн хувьд бид ямар нэгэн асуудалгүй. 1995 онд Монгол, Оросын хооронд байгуулсан хилийн усны хэлэлцээр гэж бий. Уг хэлэлцээрээр хил дамнаж урсдаг голууд, түүний дотор Сэлэнгэ мөрөн дээр ямар нэгэн усны байгууламж барихаар бол хоёр улс хоорондоо мэдээллээ солилцоно гэсэн заалт л байдаг. Түүнээс бус хэн нэгэн аль нэг талаасаа зөвшөөрөл авна гэсэн зүйл заалт байхгүй.

-Хоёр улсын хилийн усны хэлэлцээрт ингэж тодорхой заачихаад ОХУ Эгийн голын усан цахилгаан станцын барих асуудалд оролцоод байдгийн гол учир нь юу вэ?

-Эгийн гол бол хил давж урсдаггүй. Сэлэнгэ мөрөн рүү цутгадаг. Сэлэнгэ мөрний хувьд энэ гэрээ яригдаж болно. Оросын талд бид шаардсан мэдээллийг нь ч өгдөг юм. Тэгэнгүүт манайхтай зөвшилцөж, зөвшөөрөл ав гэдэг асуудал тавьдаг. Харин манай зүгээс “Уучлаарай. Бид тэгэх шаардлагагүй” гэдэг байв. Ингээд бүтээн байгуулалтын ажил дөнгөж эхлэнгүүт “ЮНЕСКО-гийн дэлхийн өвийн хороонд бүртгэгдсэн Байгал нуурыг хамгаалах үүргийг Монгол Улс хүлээх ёстой” гэж ярьдаг. Дэлхийн өвийн хороогоор дамжуулж биднийг бараг арваад жил дарамталж, шантаажилж байгаа юм. Байгал нуурыг хамгаалах асуудал байгаа байх. Гэхдээ Байгал нуурыг биднээс илүү Оросын тал өөрсдөө хамгаалах асуудал нь илүү яригдана. Хаа хол Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт баригдахаар төлөвлөгдөж байгаа Эгийн голын усан цахилгаан станцаас болж Байгал нуурын экологи сүйдэж, унаган төрх нь алдагдана гэж юу байхав.

-Эгийн голын усан цахилгаан станц баригдсанаар Байгал нуурт ямар нөлөөтэй болохыг Францын шинжээчид судалсан гэл үү. Ямар дүгнэлт гарсан байдаг юм бэ?

-Эгийн голын төслийн ТЭЗҮ, Байгаль орчны үнэлгээ хийлгэх явцад дэлхийд гуравдугаарт эрэмбэлэгддэг Францын “Трахтебель” компани бидний захиалгаар Байгал нуурын усны хэмжээнд нөлөөлөх нөлөөллийг тооцох судалгааг хийсэн. Эгийн голоос Байгал нуур хүртэл гол дагуу 600 гаруй км байдаг. Яаж ч бодсон энэ усан цахилгаан станц баригдсанаар загас болон усны амьтдад нөлөөлөх нөлөөлөл байхгүй.

Харин ч голын урсац буюу усны хэмжээ ихсэх, багасах нөлөөллийг тооцож судалсан. Ус ихтэй, ус багатай, дундаж устай гэж тус бүр гурван жилээр нарийвчилсан тооцоолол хийгээд, хамгийн ихдээ 0.023 хувь буюу( үл мэдэг) нөлөөлөл үзүүлнэ гэсэн дүгнэлт гарсан байдаг. Дэлхийд нэр хүндтэй, 200 гаруй жилийн түүхтэй компанийн мэргэжлийн хүмүүс хийсэн тооцооллыг Оросын эрдэмтэд болон албаны хүмүүст албан ёсоор хүлээлгэн өгсөн.

Яг энэ судалгааны талаар болон энэхүү судалгаатай холбоотой мэтгэлцээн, эргэлзээ Оросын талаас яригддаггүй мөртлөө байгаль орчинд хортой нөлөөлнө гэсэн ерөнхий нэр томьёогоор эсэргүүцэл илэрхийлээд байдаг юм.

-Ингэхэд ОХУ-ын талаас Эгийн голын усан цахилгаан станц Байгал нуурт ийм, ийм сөрөг нөлөөтэй гэсэн судалгааг манайд танилцуулж байв уу?

-2016 оны тавдугаар сард Улаанбаатар хотод Монгол Улс ОХУ-ын эрдэмтэн судлаачид болон албаны хүмүүс оролцсон уулзалтыг Төрийн ордонд зохион байгуулж байсан. Гурав хоног үргэлжилсэн энэ уулзалтын үеэр Байгал нуурт нөлөөлөх сөрөг нөлөөллийн талаар Оросын талын тавьсан бүх асуултад хариулт өгч, нөлөөллийн судалгааг хийсэн Францын мэргэжилтнүүд өөрсдийн судалгааны үр дүнг албан ёсоор танилцуулсан. Тэр уулзалтын дараа нэг хэсэгтээ оросууд энэ талаар ярихаа байсан. Харин оросын буриадууд Эгийн голын усан цахилгаан станцын далан эвдэрвэл Улаан-Үд хот усанд живнэ гэдэг шинэ домог хүртэл гарган ярьж эхэлсэн. Хэрвээ үнэхээр баригдсан станцын далан нурлаа гэж бодоход Улаан-Үдээс өмнө Монголын тал хэсэг живнэ биз дээ. Гэхдээ ийм зүйл болохгүй. Энэ бүгд уран зөгнөлт зохиолын нэг хэсэг гэдгийг хүн болгон ойлгож байгаа. Дэлхийн ихэнх улс орон төрөл бүрийн далан бариад сурчихсан. Усан цахилгаан станцаа байгаль экологид хоргүйгээр ашигладаг туршлагатай болсон гэдгийг хүн бүр мэддэг болсон.

Та нар дэлхийн улс оронд байдаг бүх усан цахилгаан станцуудын байршлын зургийг гаргаад харвал хаана хүчирхэг эдийн засагтай, өндөр хөгжилтэй улс байна, тэнд усан цахилгаан станц нь олон байгааг харж болно. Зөвхөн Байгал нуураас гарч байгаа Ангар мөрөн дээр дөрвөн том усан цахилгаан станц барьж ашиглаж байгаа. Усан цахилгаан станц тийм л их байгаль орчинд хортой юм бол өндөр хөгжилтэй европын улс орнууд АНУ, Канад, Азийн хүчирхэг гүрнүүд яагаад жил бүр шахуу шинээр усан цахилгаан санц бариад байгаа юм бэ. Энэ бүгдээс харахад манай хойд хөрш дургүйд хүчгүй гэгчийн үлгэрээр бидний барих гэж төлөвлөж буй усан цахилгаан станцыг эсэргүүцэж байгаа арга нь л тэр.

-ОХУ-ын Шадар сайд хатагтай В.Абрамченко сая ирэхдээ цахилгаанаа манайхаас ав гэх маягийн шахан тулгалт үзүүлэх шиг болсон. Энэ тал дээр та ямар байр суурьтай байна?

-Тодорхой хэмжээгээр ашиг сонирхол байдаг л байлгүй дээ. Намайг Эгийн голын усан цахилгаан станцын ТЭЗҮ-ийг хийж байх үед манай улс жилдээ 20 гаруй сая ам.долларын эрчим хүч хойд хөршөөс импортоор худалдан авдаг байсан. Одоо энэ тоо 64 тэрбум болсон гээд ярьцгаах болж. Өвөл эрчим хүчний оргил ачааллын үед яалт ч үгүй тохируулгын эрчим хүчийг авдаг. Тэгэхгүй бол Монгол Улс чинь хөлдөнө шүү дээ. Энэ эрчим хүчээ Гусиноозёрскийгоос ирж байгаа ганц шугамаар авч байгаа. Гэвч аль 1970-аад оны үед барьсан шугам болохоор хуучирсан, шаардлага хангахааргүй болсон. Дамжуулах чадварынхаа дээд түвшинд аль эрт хүрсэн. Жил ирэх тусам манай улсын эрчим хүчний хэрэглээ өсч байгаа болохоор импортын цахилгааны хэмжээ нь дагаад өснө. Ийм л аюулын байдалд орчихсон байгаа. Тэр утгаараа манайх эрчим хүчний хувьд Оросоос хараат байдалд байна. Импортоор авч байгаа эрчим хүч дотоодын үйлдвэрлэж байгаа эрчим хүчнээс өндөр үнэтэй. Төлөвлөгөөт бус байдлаар авбал торгууль төлдөг системтэй. Монголын тэр дундаа төвийн эрчим хүчний систем Оросоос хамааралтай нь үнэн.

-Эгийн голын усан цахилгаан станц баригдчихвал энэ хамаарал багасах уу?

-Бүрэн утгаараа хамаарлаас гарч чадахгүй. Манай оргил ачааллын зөрүү 300 мВт-аас илүү гараад явчихсан учраас асуудал хүнд. Эгийн голоос гадна ядаж дахиад хэд хэдэн усан цахилгаан станц барьж байж тохируулгын хараат байдлаас гарч чадна. Ер нь Монгол Улсад эрчим хүчний хөгжил түрүүлж явах ёстой байтал энэ байдал алдагдаад удаж байна. Хэрэглээнийхээ хойно үйлдвэрлэл нь яваад байгаа. Цаашид Тавдугаар цахилгаан станц гээд бусад эрчим хүчний эх үүсвэрүүдээ яаралтай барихгүй бол тун удахгүй эрчим хүчний хямрал руу орох нь ойлгомжтой болжээ.

-Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ОХУ-д хийх айлчлалын тов гарсан. Үүний өмнө Эгийн голын асуудал хөндөгдсөн нь улс төрийн агуулгатай гэж харах хүмүүс байгаа. Засгийн газрын хувьд энэ төслийг явуулах тал дээр дорвитой хөдлөхгүй байх шиг...

-Ерөнхийлөгчийн айлчлалын өмнө Оросын Шадар сайд ирж шуугиан дэгдээсэн мэдэгдэл хийх нь өөрсдөд нь хэр ашигтай байдаг юм бол доо. Манай Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдоржийн хувьд оросуудтай уулзахдаа Эгийн голын усан цахилгаан станцын асуудлыг сайн ярьдаг байсан. Х.Баттулга Ерөнхийлөгчийн хувьд ч ялгаагүй энэ станцыг барихгүй гээд оросуудад буугаад өгчихсөн юм ярьж байгаагүй. Бага ч гэсэн асуудлыг тавьж, ярьж л байсан. Усан цахилгаан станцыг барих тухай асуудлыг зөвхөн Орос ч биш, өөр бусад орнуудтай ярьж хэлэлцэж байсан юм билээ. Ер нь Эгийн голын усан цахилгаан станцын ажилд Ерөнхийлөгчид санаачилга муу гаргаж байна гэж үзэхгүй байна. Харин бүтээн байгуулалтын төслүүдийг хариуцдагийнхаа хувьд Засгийн газрын ажил хангалтгүй байна гэж боддог. 2016 онд төслийг зогсоосноос хойш таван жил өнгөрчихөөд байхад энэ ажлыг хэрэгжүүлэх талаар тууштай, зоримог, ухаалаг алхмууд хийгдэлгүй өдий хүрлээ. Одоо бүр амаа асуулгаад сууж байгаа нь харамсалтай.

-Бүтээн байгуулалт ямар шатандаа явж байсан билээ?

-Бид Хятадын ЭКЗИМ банкны нэг тэрбум ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийн хэлэлцээрийг амжилттай явуулж, хоёр улсын засгийн газраар гарын үсэг зуруулж, УИХ-аар соёрхон батлуулсан юм. Энэ зээлээр Эгийн голын усан цахилгаан станцыг барих шийдвэр бүх түвшинд гарсан байдаг. Ингээд хятадын компани төслийн дэд бүтцийн ажил буюу Сэлэнгэ мөрөн дээгүүр барих том гүүрийг барьж эхэлж байгаад гэнэт зогссон юм. Үүнээс хойш ажил явсангүй. Хятадын талын ажлыг зогсоох нөлөөллийг Оросын тал хийснийг бид олж тогтоосон.

ӨДРИЙН СОНИН Мөнхжаргалын МӨНХЦЭЦЭГ

image


Сэтгэгдэл

Зочин [66.181.161.33] 2021-12-01 15:15:22

barih n bol zow gehdee hytadiin horongoor l bish shvv

Зочин [66.181.161.33] 2021-12-01 15:14:31

hytadiin mongoor mongolchuud barina haha kanadiin mongoor oyu tolgoig uhaad yalaa urund . yr n arai neg oor bartstai uls german interees horongo tataj bolhgvi yu

Даваа [103.10.22.12] 2021-12-01 07:18:42

Сайн байна зүтгээд байгаарай .Амжилт хүсье

Баяр [202.126.94.27] 2021-12-01 06:20:16

Та нар наад усны газрын зургаа сайн хар да СЭЛЭНГЭ иөрн ямр их чухал гол вэ багль нуурт цутгадг энэ цэвр ус бүхэл бүтэн орос оронг хөндлөн туулж явдг энэ усны ундрага н манай хэнтын нурууу ттм бхд оросууд хайрлх н чухл шүү оросууд н зөв бхых оо дургүй хүрвэл бензн тосоо өгөхгүй бхд бид сүйрнэ мөн орж гархд н бнгн дээрлхэнэ их хэцүү асууудл гарна да

Зочин [203.91.115.51] 2021-11-30 19:46:15

Та нар Оросын нөлөө хэр хүчтэй байгааг зүгээр л энд бичсэн хэдэн комэнтээс хар л даа. Эх орон гэж цээжээ дэлдэгчдийн цаана Оросын бууны нохойнууд л сууж байна шүү дээ. Эд эх орноо хөгжүүлэхийн эсрэг харийн улсаас төлбөр аваад тэдний даалгаврыг гүйцэтгэж суудаг байх нь.

Зочин [192.82.88.252] 2021-11-30 14:59:10

хэрлэнгээ говь руу урсагчих юмсаан.....

зочин [103.10.22.53] 2021-11-30 14:55:09

оросууд биднийг хараат байдалтай байлгах эзэнт гүрний эзэрхэг бодлогоо яагаад үеийн үед тулгадаг юм бэ . оросууд дотооддоо хүртэл бага ястнууддаа дээрэнгүй ханддаг ..

Зочин [59.153.115.173] 2021-11-30 14:44:03

ард иргэдийнхээ цэвэр хандиваар энэ станцыг бария л даа дандаа зээл тусламж гуйж бхаар нэг удаа ч гэсэн өөрсдөө өөрсдийнхөө төлөө сэтгэл санаа зорилгоо нэгтгээд босгоё л доо

Зочин [59.153.115.173] 2021-11-30 14:47:18

зөв монголчууд барина ш дээ ард түмэн хөрөнгөө нийлүүлээд бария л дааа

иргэн [64.119.22.176] 2021-11-30 13:29:03

Үнэн шдээ.Өөрсдөө дотороо шийдэх хэрэгтэй!!!!!!! Бүгд найрамдах тусгаар улс шүү.юу хэнийг өмөөрөөд байна зарим хүмүүс !!!!!!!!Өөрсдөө барь Хангалттай.Луйвардсан мөнгөгийг гаргуул !!!!!!!!!!! Өөрсдөө барина аа хө хөөөөөөө

Toli [83.215.197.107] 2021-11-30 12:40:41

Egin gold usan zahilgaan stanz bariwal, mongol ulsd mash dawuu taltai. Oros oorin togoo mongold zarajgaad durguzan eserguuzej bgaa jum. Uls tirin huwd bol, mongol orsoos jaal c gesen hamaaralgui bilchihno gesnees.

Зочин [103.10.21.28] 2021-11-30 14:04:08

бичиж байгааг чинь харвал ёстой өгөр харахад хүн, ухаан нь мал байна даа чи, ядаж зөв бичих дүрмээ судалчихаад коммент бич, ӨГӨР ХАР, ҮХЭЭР МИНЬ, БИШ ЭЭ ҮХЭР МИНЬ.

Зочин [192.82.68.150] 2021-11-30 11:20:11

Одхүү попрох нь л дутаж гэнэ. Ёстой хуцваа... рэдэн жил сул цалинжлаа ! Одоо боль . Ер нв заавал Эг гол др ца станц барих албаьаы юмуу? Өөо олон ьом гол бж л бна даг... Завран , Сэлннгэ Тэс ...

ЗОЧИН [59.153.87.174] 2021-11-30 09:10:52

ЭНЭ ХУЛГАЙЧ ҮХЭЖ ДАЛД ОРООГҮЙ ЮМ УУ

oooo [103.9.88.154] 2021-11-30 08:59:37

Шууд барих хэрэгтэй .Орсууд биднийг хараат байлгах гэсэн санаа

Зочин [202.72.245.125] 2021-11-30 08:55:58

ТА ӨӨРӨӨ ХАРИУЦАЖ БАЙХДАА ТОЙМТОЙ АЖИЛ ХИЙСЭН ЮМ УУ. ОДОО ИНГЭЭД ЯРИХААР ОНЦГҮЙ БАЙНА

Зочмн [64.119.25.216] 2021-11-30 08:43:32

Энэ хүн өөрөө удирдаж сул цалин байхдаа шийдвэрлэхгүй юу хийж байсан юм. Биеийн амар гээд л.зүгээр хэдэн жил өндөр цалин авсан шүү дээ. Одоо амаа татсан нь дээр...

зочин [66.181.161.29] 2021-11-30 07:00:18

Нар мар одоо хаа сайгүй л тусч байна ш дээ. Говиор л нэг шилэн ялтасыг нь хийх элс, талаар л нэг металийг нь хийх хүдэр, дорнодоор л нэг хуванцарыг нь хийх нефьт нь байна даа. Одоо тэр салхи малхи, нар марны гэрлийн цахилгаан үүсгүүрүүдээ хөгжүүлэх талын юм бодсон дээр байхаа. Тэгээд бас л хил нээгдэхийг хүлээх байх даа. Ер нь монголчууд юм хийдэг байсан юм уу даа. Жаахан юм хэрэг болохоор л ийшээ тийшээ дээрэм тонуулхан хийгээд л зохицуулчихдаг байсан юм биш үү. Ямар хийе ч гэсэн байгаль цаг уур, мал аж ахуй, нүүдэл суудал нь энэ тэр байшинд юм нухаад сууж байх нөхцөл, боломж нь ч бүрддэг байсан биш дээ. Одоо л нэг суурин сууцанд шилжээд хоолтойгоо залгуулах юм боддог болж дээ хөөрхийс гэж....

Зочин [202.9.46.227] 2021-11-30 06:55:26

чи муу лүд Сибирийн цэнхэр сувдыг устгах гээ юү. битгий солиор.

Зочин [66.181.186.24] 2021-11-30 10:10:11

Тэнэгт сда

Зочин [27.123.213.66] 2021-11-30 06:48:31

Бид 100 хувь хятадын хараат болох гээд л зүтгээд байна даа. Хятадууд монголчуудыг зээлээ төлж чадахгүй байна гээд говийн бүсийг өрөндөө авах аюул үүсэх вий дээ.

Зочин [66.181.177.10] 2021-11-30 06:44:44

Одоо барих цаг нь болсон. Орсын хараат улс биш шүү дээ. Тэр тусам нь хэд хэдэн угсраа УЦС барих хэрэгтэй байна. Цаг алдал үгүй барих хэрэгтэй....

111 [103.9.88.154] 2021-11-30 09:06:40

Яг зөв 6Барина

Зочин [103.111.68.3] 2021-11-30 06:36:02

ОРОСУУДААР ӨӨРСДӨӨР НЬ БАЙГАЛЬ НУУРТ МУУГААР НӨЛӨӨЛӨХГҮЙГЭЭР МӨНГӨӨ ӨГӨӨД БАРИУЛАХ ХЭРЭГТЭЙ .

Зочин [202.126.89.118] 2021-11-30 05:54:49

УЦС ЧИНЬ УС УУДАГ ЮМ УУ? УУДАГ БОЛ БОЛЬЧИХ,

Зочин [202.9.46.79] 2021-11-30 06:04:04

Мэдээж ус их сордог байж таарна шүү дээ.

зочин [202.131.243.186] 2021-11-30 05:47:27

Эгийн голын усан цахилгаан станц бусад эх үүсгүүр зайлшгүй барих шаардлага байгаа нь үнэн. Бүтээн байгуулалтын эсрэг юм ярьж хэрэггүй байхаа. Усан цахилгаан станц барихад монголчууд л хожино шүү дээ.

Зочин [202.9.40.41] 2021-11-30 05:41:26

Өөрөө олон жил ажиллаж байхдаа олигтой явуулж чадаагүй баахан мөнгө хусаж суусан байж одоо мэдэмхийрч бусдыг шүүмжлээд яахав дээ. Чамаас илүү ажил хийчэх хүн олдох байх аа

Зочин [202.21.124.133] 2021-11-30 05:36:41

Орос баавгай, Хятад пандаагийн эсрэг яваад бид алхам ч хийж чадахгүй

Зочин [103.9.88.154] 2021-11-30 09:03:50

битгий донгос

Зочин [202.9.46.79] 2021-11-30 05:20:42

Эсгий гэр эсгий таавчигнаас өөр юу ч хийж бүтээж чадахгүй арчаагүй оркууд шүү дээ.

111 [103.9.88.154] 2021-11-30 09:05:46

Бид удахгүй бүгдийг хийдэг болно Харж байгаарай


32 сэтгэгдэл байна
1000 тэмдэгт оруулах үлдлээ.
Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Medee.MN хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү.
32 сэтгэгдэл байна
Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Medee.MN хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү.