Нүүдэлчдийн уламжлалт цагаан сар, наадмын баяр цэнгэл бол олон мянганы турш цогцолсон үнэт өв. Аливаа үндэстний хүмүүс өөрсдийгөө хэн гэдгээ мэдрэх, соёлоороо бахархах үзэгдлийг хэвшүүлж үлдээхийн тулд уламжилсан, өөрсдийнх онцлог шингэсэн томоохон баяр ёслол, шашин, соёлын арга хэмжээг жил бүр тэмдэглэдэг. Монголчуудын хувьд дөрвөн улиралтай, нүүдэлчин мал аж ахуйн орон учир ахуйгаа дагаад өвлийн хүйтэн, хатуу ширүүнийг давсан баяраа хаврын тэргүүн сард тэмдэглэн билгийн тооллын шинэ жилийн баяраа ийнхүү ёслол төгөлдөр баярлан, цэнгэж өнгөрүүлдэг ёс хэдэн мянганаас нааш уламжлагджээ.

Эрийн гурван наадам ч хүч, ухаан, самбаа тэнцсэн морь, бөх, сурын уралдаант, тэмцээнээ явуулж түмэн олон тэрхүү ид хавыг үзэн цэнгэж сэтгэлийн баяр цэнгэл эдэлдэг. Төрийн соёрхолт Н. Жанцанноров гуай: Наадам, цагаан сар бол нүүдэлчин Монголчуудын жилдээ нэг авдаг сэтгэлгээний дархлаа, вакцин... гэсэн нь үүнийг л хэлсэн хэрэг.

Гэтэл сүүлийн үед монголчуудын уламжилж ирсэн үнэт зүйл болгон руу хэт задгай сошиал эрх чөлөөг далимдуулан албаар гутаан доромжлох, дугарсан хүн болгоныг мохоож харлуулах үзэгдэл хөврөх боллоо. Үүнд бидний өөрсдийн ойворгон зан байдал ч их нөлөөтэй. Мэдэхгүй юм аа мэдэхгүйгээ хүлээн зөвшөөрч дугай өнгөрүүлэх бус саваагүйтэн хоосон чээжээрээ элдвийг буран муу дээр муу муухай дээр улцан болох нь.

Билгийн тоолол, зурхай, бөх, шашин гээд л мэдэхгүй, оролцохгүй сэдэвгүй зарим нэг хүмүүсээс болж уламжлал соёл, үнэт өвүүд маань шууд муу муухай зүйл болж хувирах гээд байна уу даа.

Бид өөрсдөө өвөг дээдсээсээ өвлөж, цааш үр хүүхэддээ уламжлуулах үндэстнийхээ дархлааг өөрсдөө хамгаалж, хайрлаж байхгүй бол хэн дуртай нь шүлсээ үсчүүлэн дайрах гэдэг болсон нь цаашдын бодит аюулыг даллах мэт.