Монгол, Энэтхэгийн дипломат харилцаа 70 жилийн ойтой золгож байгаа энэ үед хоёр тал хүсэл тэмүүлэл төдий түвшнээс давж, харилцаагаа улам гүнзгийрүүлэхийг зорьж байна.

Монгол, Энэтхэг хоёр улс дипломат харилцаа тогтоосны 70 жилийн ойг 2025 онд тэмдэглэж буй энэ үед тэдний харилцаа нь оюун санааны өндөр ойр дотно байдал, геополитикийн хүсэл тэмүүлэл зэргээр тодорхойлогдож байна. Хэдийгээр Энэтхэг, Монгол хоёр ардчиллын үнэт зүйлс дээр тулгуурласан Стратегийн Түншлэл-ийг албан ёсоор хуваалцаж байгаа ч, нарийн дүн шинжилгээ хийхэд энэ статус нь эдийн засаг, логистикийн гүн хүндрэлүүдийг даван туулахын тулд тэмцэж буй, ихэвчлэн хүсэл тэмүүлэл төдий зүйл болох нь харагдаж байна. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ирэх 7 хоногт Шинэ Делид хийхээр төлөвлөж буй айлчлалаар хоёр улс буддын шашнаар холбогдсон оюун санааны ахан дүүс болон геополитикийн алсын хараагаар нэгдсэн стратегийн түншүүд гэсэн давхар тодорхойлолтоо бэхжүүлж, энэхүү харилцаа холбоогоо "илүү өндөр түвшинд" гаргахад бэлэн болоод байна.

Түүхэн Суурь: Оюун санаа, Дипломат хамтын ажиллагаагаар бэхжсэн итгэлцэл

Монгол, Энэтхэг хоёр орны харилцааны үндэс нь мянга гаруй жилийн түүхтэй бөгөөд Буддын шашин Энэтхэгийн хойгоос Монголын тал нутагт дэлгэрсэн тэр үеэс эхтэй. Уламжлалт бөө мөргөлтэй хосолсон Төвдийн Буддын шашныг шүтдэг Монголчуудын хувьд, Готам Будда(Siddhartha Gautama Buddha) гэгээрэлд хүрсэн Энэтхэг орон нь ариун шүтээн хэмээн онцгойлон үнэлэгддэг.

Монгол Улсаас Энэтхэгт суугаа Элчин сайд Д. Ганболд энэхүү холбоог "дэлхийн улс төрийн үймээн дунд ч оршин тогтнож ирсэн хүч" болох "үл үзэгдэх дэд бүтэц" хэмээн Шинэ Дели-д болсон хоёр орны харилцааны хурал дээр тодорхойлон хэлсэн байдаг.

Харин дипломат харилцааны түүхэнд, Энэтхэг улс 1955 онд Монголыг хүлээн зөвшөөрсөн нь Хүйтэн дайны хоёр туйлт нөхцөлд гаргасан зоримог бөгөөд чухал алхам байлаа. Тухайн үеийн Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Жавахарлал Неругийн энэхүү шийдвэр нь үзэл суртлын ялгааг үл харгалзан, бүх Азийн эв нэгдэлд үнэнч байх түүний байр суурийг илэрхийлсэн юм. Үүний дараа Энэтхэг улс Монгол Улсыг 1961 онд НҮБ-ын гишүүнээр, мөн 1991 онд Үл Нэгдэх Хөдөлгөөнд элсэхэд нь нэн чухал дэмжлэг үзүүлсэн. Энэтхэгийн Дэлхийн Хэрэг эрхлэх Зөвлөл(ICWA) гэх бодлогын институтын Ерөнхий захирлын үүрэг гүйцэтгэгч Доктор Нутан Капур Махавар эдгээр дэмжлэг нь "цаг хугацааны сорилтыг даасан харилцан хүндэтгэлийг" бэхжүүлсэн гэж тэмдэглэсэн байна.

1991 онд ЗХУ задарснаар хоёр талын харилцаанд шинэ үе эхэлсэн. Монгол Улсын "Гуравдагч хөршийн бодлого” буюу Орос, Хятад гэсэн хоёр хөршөөс гадна “холбоотон” хайх эрмэлзэл нь Энэтхэгийн "Зүүн зүг рүү чиглэсэн" (Act East) бодлого, санаачилгатай төгс нийцэж, Монголыг Төв Азийн ардчилсан түнш хэмээн тодорхойлсон.

Энэхүү уялдаа холбооны үр дүнд 1994 оноос хойш дээд хэмжээний айлчлалууд сэргэж, мөн 2004 онд "Нүүдэлчин Заан" хамтарсан цэргийн сургуулилт эхэлсэн юм. Харилцааг тодорхойлох чухал мөч нь 2015 онд тохиосон бөгөөд Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Моди Монгол Улсын Их Хурлын танхимд амралтын өдөр буюу Ням гарагт үг хэлсэн анхны гадаадын удирдагч болсон билээ. Модигийн Улаанбаатар дахь айлчлалаар хоёр талын харилцааг стратегийн түншлэлийн түвшинд ахиулж, $1 тэрбумын хөнгөлөлттэй зээлийн шугам (LoC) нээх шийдвэр гаргаж, батлан хамгаалах, худалдаа, соёлын чиглэлээр 14 хэлэлцээр байгуулсан.

2025 он: Хамтын ажиллагааг хурдасгах гол жил

Дипломат харилцааны 70 жилийн ой тохиосон 2025 он нь хоёр талын хамтын ажиллагаанд шинэ эрч хүч нэмж, гол салбаруудад бодит үр дүн авчирсан онцгой жил болж өнгөрч байна. Монгол Улсын Гадаад харилцааны яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Л. Мөнхтүшиг тэргүүтэй төлөөлөгчид 3-р сард Шинэ Делид болсон "Райсинагийн Яриа хэлэлцээ"-д оролцов. Үүний дараа тэрээр тав дахь удаагийн хоёр талын зөвлөлдөх уулзалтыг хамтран даргалж, өндөр дээд түвшний харилцан айлчлал, сэргээгдэх эрчим хүч болон кибер засаглалын болон бусад чиглэлээрх яриа хэлэлцээг амжилттай ахиулсан юм.

2025 оны 6-р сард Энэтхэгийн Батлан хамгаалахын нарийн бичгийн дарга Ражеш Кумар Сингх Улаанбаатарт зохион байгуулагдсан 17 дахь удаагийн "Нүүдэлчин Заан" цэргийн сургуулийг Монголын талтай хамтран удирдав.

Түүнчлэн, терроризмтой тэмцэх болон кибер тэсвэр тэвчээрийг бэхжүүлэх зорилгоор Монголын Батлан хамгаалахын үндэсний их сургуульд кибер аюулгүй байдлын сургалтын төвийг нээж, хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүллээ. Эдийн засгийн харилцааны хамгийн чухал асуудлын нэг болох Монголын Таван Толгой коксжих нүүрсний асар их нөөц болон бусад стратегийн ашигт малтмалын нөөцөөс урт хугацааны нийлүүлэлтийн яриа хэлэлцээ JSW Steel, SAIL зэрэг Энэтхэгийн гангийн томоохон компаниудтай үргэлжилж байна.

Хэдийгээр уул уурхайн бүтээгдэхүүний ачааг Орос эсвэл Хятадаар дамжуулан тээвэрлэх логистикийн томоохон сорилт байгаа ч энэ ажил тасралтгүй үргэлжилсээр байна.

Ерөнхийлөгч У. Хүрэлсүхийн удахгүй болох Энэтхэгт хийх айлчлал нь стратегийн түншлэлийг "илүү өндөр түвшинд" гаргах зорилго шинж чанартай байх төлөвтэй байна. Энэхүү айлчлалын үеэр дижитал эдийн засаг, сэргээгдэх эрчим хүч (Монголын салхи, нарны эрчим хүчний потенциалыг Энэтхэгийн технологийн шинэчлэлтэй хослуулах), болон стратегийн ашигт малтмалын чиглэлээр томоохон хэлэлцээрүүдийг эцэслэн батлах хүлээлт үүсээд байна.

Стратегийн хамтын ажиллагаа: Олон туйлт Евразийн төлөө

Энэтхэг, Монгол Улсын түншлэлийн гол хүч нь тэдний стратегийн бодлогын үндсэн нийцэлд оршино. Хоёр улс хоёулаа тэнцвэртэй, олон туйлт Евразийг төсөөлдөг бөгөөд энэхүү алсын хараа нь тус тусын хандлагаар дамжуулан байгалийн холбоог бий болгож байна. Монгол Улсын "Гуравдагч хөршийн бодлого” нь хөрш зэргэлдээх хүчирхэг хоёр улс болох Орос, Хятадаас гадна бусад орнуудтай бат бэх харилцааг бий болгохыг эрмэлздэг. Харин Энэтхэгийн "Зүүн зүг рүү чиглэсэн" (Act East) бодлого нь Монголыг Еврази, Төв Азийн чухал ардчилсан, стратегийн түнш хэмээн тодорхойлдог. Энэхүү бодлогын уялдаа холбоо нь Монгол, Энэтхэг хоёр түншийн хувьд бодит стратегийн давуу талыг бий болгодог.

Монголын хувьд, Энэтхэг улс нь ардчилсан, зарим талаар технологийн хувьд дэвшилттэй хувилбарыг санал болгосноор Монголын үндэсний бүрэн эрхт байдлыг бэхжүүлэхээс гадна, аливаа ганц гүрэнд хэт хамаарах байдлыг бууруулахад хувь нэмрийн хувьд үнэ цэнэтэй.

Энэтхэгийн хувьд, Монгол улс нь зэс, газрын ховор элемент зэрэг стратегийн ашигт малтмалын нөөцтэй зэргээр сонирхол татдаг төдийгүй бүс нутгийн тэнцвэрт байдалд чухал хувь нэмэр оруулдаг. Олон улсын тавцанд Монгол, Энэтхэг хоёр улс нийтлэг тэргүүлэх чиглэлүүдээр дамжуулан өөрсдийн нөлөөгөө нэмэгдүүлдэг. Тэд Шанхайн Хамтын Ажиллагааны Байгууллага (ШХАБ) зэрэг байгууллагуудад терроризмтой тэмцэх, худалдаа-эдийн засаг болон дэд бүтцийн санаачилгуудад анхаарлаа хандуулдаг. (Энэтхэг тус байгууллагын гишүүн бол Монгол нь 2025 оны дээд хэмжээний уулзалт хүртэл "ажиглагч" байсан). Хоёр улс хоёул НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаанд тэргүүлэх хувь нэмэр оруулагчид бөгөөд НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийг шинэчлэхийг тууштай дэмжигчид юм. Энэтхэг Монгол Улсын бүс нутгийн хамтын ажиллагаа, санаачилгуудыг дэмждэг бөгөөд хариуд нь Улаанбаатар Шинэ Делигийн НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн болох амбиц, сонирхолыг нь хүчтэй дэмжлэг үзүүлдэг.

Монгол Улсаас Энэтхэгт суугаа Элчин сайд Д. Ганболд онцлон тэмдэглэснээр, энэхүү хүчирхэг "стратегийн харилцан нөхөлт" нь геополитикийн үймээн самуунтай үед "хүчийг үржүүлэгч" үүрэг гүйцэтгэдэг.

Хоёр орны түншлэл нь цаашид дараах гол салбаруудад томоохон өргөжин тэлэх бололцоотой. Энэтхэгийн өнөөгийн хурдтай өсөн нэмэгдэж буй технологийн салбарт зориулсан стратегийн нөөцийг (газрын ховор элемент, зэс гэх мэт) найдвартай хангахад болон Монголын хөдөө аж ахуйн салбарыг дэмжих агротехнологийн шинэчлэл хийхэд хамтарч ажиллах боломжтой. Мөн нийтлэг оюун санааны өвийг ашиглан, өндөр үнэ цэнэтэй "Буддын шашин соёл"-ын эко-аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх бүрэн боломжтой.

Эдийн Засгийн Хамтын Ажиллагаа: Ахиц дэвшил бий боловч хүндрэл хязгаарлалтууд оршсоор байна.

Энэтхэг, Монгол Улсын түншлэлийн эдийн засгийн хэмжээ нь тулгын чулуу болсон дэд бүтцийн төслүүд болон стратегийн худалдааны санаачилгуудын хүрээнд эрчээ авч байгаа хэдий ч, Энэтхэгийг томоохон эдийн засгийн хувилбар болгоход саад болж буй бүтцийн хүнд хязгаарлалтууд дор хэрэгжиж байна.

Дорноговийн газрын тос боловсруулах үйлдвэр бол Энэтхэгийн $1.7 тэрбумын хөнгөлөлттэй зээлийн шугам (LoC)-ыг ашиглаж буй хамгийн чухал ажил юм. 2026 оны сүүлээр эсвэл 2027 оны эхээр ашиглалтад орохоор төлөвлөгдсөн уг үйлдвэр жилд 1.5 сая тонн түүхий нефть боловсруулж, Монгол Улсын дотоодын түлшний хэрэгцээний 60 хувийг хангах стратегийн чухал зорилготой.

Хэдийгээр энэ нь Оросын импортоос хамаарах байдлыг бууруулах чухал алхам ч, төслийн бүтээн байгуулалтын хугацаа хойшилж байгаа нь уг хамаарал ойрын ирээдүйд үргэлжилнэ гэсэн үг юм.Логистикийн хүндрэлийг шийдэхэд магадгүй Монголын үндэсний агаарын тээврийн МИАТ компанийн 2025 оны 11-р сарын 4-нөөс эхлэх Сингапур руу долоо хоногт хоёр удаагийн шууд нислэг үйлдэх нь чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Энэхүү шинэ агаарын зам нь Энэтхэг болон Зүүн Өмнөд Азийн гуравдагч цэгүүд рүү хүрэх тээвэрлэлтийн хугацааг мэдэгдэхүйц багасгаж, худалдаа, аялал жуулчлалд шинэ боломж олгоно. Хэдийгээр ийм ахиц дэвшил гарч байгаа ч, түншлэл нь давж гарахад хүндрэлтэй бүтцийн хязгаарлалтуудтай нүүр тулсаар байна. Монгол Улсын далайд гарцгүй газар зүйн байрлал нь логистикийн хүндрэлийг үүсгэж, худалдааны зардал, тодорхойгүй байдлыг нэмэгдүүлдэг.

Бүх тээвэрлэлт Орос (тогтвортой боловч зам урт) эсвэл Хятад (харьцангуй хурдан боловч Хятад-Энэтхэгийн геополитикийн хурцадмал байдлаас хамааралтай) гэсэн аль нэгээр нь дамжих шаардлагатай байдаг.

Энэхүү бодит байдал нь худалдааны тоон мэдээлэлд тод илэрдэг. 2024 онд ердөө $110 саяд хүрсэн Энэтхэгтэй хийсэн хоёр талын худалдаа нь Монгол Улсын Хятадтай хийсэн $19 тэрбум орчим худалдаатай харьцуулахад “туйлын өчүүхэн бага” юм. Энэхүү асар их зөрүү нь Монголын худалдааны эмзэг байдлыг тодотгож, Энэтхэг улсыг бодит эдийн засгийн “түнш” болох чадварыг нь хязгаарласаар байна. Тавантолгойн коксжих нүүрс болон бусад нөөцийг Энэтхэг рүү экспортлох хэлэлцээ нь эерэг алхам хэдий ч, хэмжээ болон логистикийн суурь бүтцийн асуудлыг одоогоор шийдвэрлэх хэмжээнд хүрээгүй байна.

Батлан Хамгаалах, Аюулгүй Байдал: Мэргэшсэн хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх чухал.

Стратегийн түншлэлийн аюулгүй байдлын хүрээ хязгаар нь цэргийн хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлж, байгууллагын итгэлцлийг нэмэгдүүлж байгаа хэдий ч, Орос, Хятад хоёрын бүс нутгийн ноёрхлын эсрэг стратегийн томоохон сэргийлэлт үзүүлэхээс илүүтэй нарийн мэргэшсэн чиглэлээр хязгаарлагдаж байна. 2004 оноос хойш жил бүр зохион байгуулагдаж буй "Нүүдэлчин Заан" хамтарсан сургуулилт нь харилцан ажиллагаа болон хүнд хэцүү газар нутагт үйл ажиллагаа явуулах чадварыг сайжруулахад чиглэдэг.

2025 онд Энэтхэг улс Монголын олон талт "Хааны эрэлд" сургуулилтад оролцсон нь энэхүү хамтын ажиллагааг хоёр талын хүрээнээс цааш өргөжүүлэхэд чухал нөлөө үзүүлэв.

Монгол Улс Шинэ Делид анхны Батлан хамгаалахын атташе “томилсон” нь тус салбарт хамтын ажиллагаа “гүнзгий” байгааг илтгэнэ. Элчин сайд Д. Ганболд батлан хамгаалах, аюулгүй байдлын харилцааг тэнцвэртэй хөгжүүлэхийн тулд Энэтхэг улсыг мөн хариу алхам хийхийг уриалсан. Энэтхэг нь кибер аюулгүй байдлын хэрэгсэл, тал хээрийн нөхцөлд тохирох бүх төрлийн тээврийн хэрэгсэл зэрэг тусгай тоног төхөөрөмжөөр хангаж, Монголын батлан хамгаалахын шинэчлэлийг дэмждэг. Гэсэн хэдий ч, Монголын цэрэг, аюулгүй байдлын тэнцвэрт байдлыг үндсээр нь өөрчлөхөд шаардлагатай өндөр чадалтай, томоохон хэмжээний зэвсэг техникээр хангах чадавх нь хязгаарлагдмал хэвээр байна. ШХАБ-ын уламжлалт бус аюул занал, терроризмтой тэмцэх асуудлаарх нэгдмэл байр суурь, Монголын НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлд Энэтхэгийг дэмжих зэрэг олон талын хүчин чармайлтууд нь шууд аюулгүй байдлын гэрээ гэхээсээ илүү нийтлэг олон талт үзэл баримтлал болон харилцан дэмжлэгийг илэрхийлдэг. Иймээс, Элчин сайд Д. Ганболдын дээр дурьдсанчлан, уг түншлэл нь "хүчийг үржүүлэгч" үүрэг гүйцэтгэдэг гэсэн үзэл баримтлал нь "хатуу хүчний" нөлөөллийн хувьд харьцангуй онолын шинжтэй хэвээр байна. Энэхүү холбоо нь харилцааг төрөлжүүлэх стратегид үнэ цэнэтэй боловч, бүс нутгийн “холбоотон” болох хэмжээнд хараахан хүрээгүй байна.

Иргэд хоорондын харилцаа: Энэтхэг-Монголын түншлэлийн чухал бүрэлдэхүүн юм

Монгол, Энэтхэгийн хоорондох оюун санаа, соёлын бат бөх холбоо харилцаа нь тэдний харилцааны "сүнс"-ийг бүрдүүлдэг бөгөөд энэ нь худалдаа, газарзүйн бэрхшээлүүдийг давсан орлуулшгүй суурь юм. Төвөдийн Буддын шашин зэрэг нийтлэг “Буддын өв” нь хамгийн чухал харилцаа олбоо хэвээр байна. Одоогоор 400 гаруй Монгол “ламхай” Энэтхэгийн 14 хийдэд суралцаж байна. Монголын Боловсролын Яамнаас Энэтхэг улсад суралцаж буй шашны чиглэлээр суралцаж буй хүүхэд залуучууд, лам хуврагуудын ерөнхий боловсрол, монгол хэл бичиг соёлын хөтөлбөрийг цахимаар эзэмшүүлэхэд дэмжлэг үзүүлж анхаарахаар болов. "Ганга Нрит" (Ганга мөрний аялгуу) бүжгийн 25 дахь наадамд 450 гаруй Монгол оролцогч ирсэн нь соёлын эрч хүчтэй холбоог харуулсан.

Мөн 9-р сарын 19-нд болсон "Оюун санааны болон стратегийн түншүүд: Монгол ба Энэтхэг-Дипломат харилцааны 70 жил" сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал нь академик холбоог бэхжүүлэх хамтын амлалтыг баталсан. Монголоос Энэтхэгт сууж байсан 17 Элчин сайдын дөрөв нь гадаад хэргийн сайдаар ажиллаж байсан нь харилцаанд Улаанбаатар улс төрийн өндөр үнэ цэнэ өгч буйг илтгэнэ. Энэтхэгийн элчин сайдууд ч мөн харилцаанд чухал хувь нэмрээ оруулж байсан. Энэтхэгийн Ладакийн уугуул 19-р Кушок Бакула Ринбүчи (1990–2000) коммунизмын дараах Буддын шашныг сэргэхэд болон ардчиллын эхэн үеийн шилжилтэнд хамтарч ажилласан. COVID-19, цар тахлын хүндхэн цаг үед Мохиндер Пратап Сингх (2019–2023) 150,000 тун AstraZeneca вакцин болон эм, эмнэлгийн хэрэгслийг Энэтхэгээс Монголд найдвартай нийлүүлж байв. Мөн одоогийн Элчин сайд Атул Малхари Готсурве нь Дорноговийн газрын тос боловсруулах үйлдвэр болон хоёр талын мэдээллийн технологийн хамтарсан төв зэрэг эдийн засаг, цахим хамтын ажиллагааг хурдасгахад анхаарлаа хандуулж байна.

Визийн хөнгөлөлт болон Улаанбаатар дахь Энэтхэгийн эмнэлгийн төлөөлөгчдийн дэмжлэгтэйгээр илүү олон Монгол улсын иргэд Делигийн Аполло, Макс г.м томоохон эмнэлгүүд рүү зорчиж эмчлүүлж байна.

Элчин сайд Д. Ганболдын зүгээс Энэтхэгийн 1,000 Англи хэлний багш Монгол руу илгээх санал зэрэг иргэд хоорондын солилцооны санаачилгууд нь одоо байгаа тэтгэлэгт хөтөлбөрүүдийг нөхөж, урт хугацааны харилцааг бэхжүүлэх зорилготой. Эцэст нь, эмнэлгийн аялал жуулчлал, багшийн саналаас эхлээд өндөр чадварлаг дипломат хандлага хүртэлх эдгээр практик болон оюун санааны солилцоо нь Монголчуудын амьдралын чанарт шууд, бодит нөлөө үзүүлдэг бөгөөд энэ нь хөнгөлөлттэй зээлийн шугам (LoC)-аар санхүүжүүлсэн дэд бүтцийн төслүүдээс илүүтэйгээр мэдрэгдэхүйц юм.

Дүгнэлт Энэтхэг-Монголын дипломат харилцааны 70 жилийн түүх нь нийтлэг үнэт зүйлс, алсын хараа нь газарзүйн хязгаарлалтыг шийдвэртэйгээр давж, оюун санааны ахан дүүс, стратегийн түншлэлд үндэслэсэн холбоог бий болгож чаддаг гэдгийг баталж байна. Хэдийгээр хоёр талын эдийн засгийн хамтын ажиллагааны цар хүрээ одоохондоо хязгаарлагдмал хэвээр байгаа ч, энэ түншлэлийн стратегийн ач холбогдол нь тодорхой байна.

Монголын хувьд, Ардчилсан, технологийн хөгжлийг жолоодсон холбоотон болох Энэтхэг нь Монголын "Гуравдагч хөршийн бодлого”-ын тэнцвэржүүлэх үйлдэлд гол түлхэц болно. Энэтхэгийн Хувьд, Монгол нь Энэтхэгийн "Зүүн зүг рүү чиглэсэн" санаачилгын чухал зангилаа, Төв Ази руу нэвтрэх боломжит гарц юм.

Гэсэн хэдий ч, харилцааны ирээдүй нь хүсэл тэмүүллээс бодит үйл ажиллагаанд шилжихийг шаардаж байна. Цаашдын чиг хандлагыг Ерөнхийлөгч У. Хүрэлсүхийн удахгүй Шинэ Делид хийх айлчлал болон Дорноговийн нефть боловсруулах үйлдвэрийг амжилттай ашиглалтад оруулах зэрэг бодит үр дүн тодорхойлно. Түншлэл "стратегийн" гэсэн нэрэндээ бүрэн нийцэхийн тулд хоёр чухал сорилт хүндрэлийг нэн даруй даван туулах ёстой. Дээд түвшний зорилго хурдан, бодит ажил хэрэгт шилжих ёстой. У.Хүрэлсүхийн айлчлалын үеэр газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн бүтээн байгууллалтыг түргэтгэх төлөвлөгөөг баталгаажуулж, стратегийн ашигт малтмалын нийлүүлэлтийн сүлжээнд харилцан холбогдох боломжийг бэхжүүлэх нь чухал. Мөн хоёр улс логистикийн хүндрэл болон Хятад, Оростой харьцуулахад харьцангуй бага хэмжээ бүхий худалдаа, эдийн засгийн асуудлыг бодитойгоор шийдвэрлэх хэрэгтэй. Геополитикийн хувьд тогтворгүй байгаа өнөө үед Энэтхэг, Монгол хоёрын бат бөх харилцаа холбоо нь тэсвэр тэвчээрийн гэрэлт цамхаг хэвээр байна. Үндсэн зарчим бол жинхэнэ түншлэл нь зөвхөн ойр дотно байдлаар бус, харин нийтлэг зорилгоор бэхждэг. Тус өгүүлэл The Diplomat сэтгүүлд 2025 оны аравдугаар сарын 07-нд "Mongolian President Khurelsukh’s India Visit Will Redefine the Strategic Partnership" нэртэйгээр англи хэл дээр нийтлэгдсэн.

Ч.Сумъяа