УИХ-ын дарга Г.Занданшатар УИХ-ын ээлжит чуулганыг нээж хэлсэн үгэнд цувралаар улс төрийн анализ хийе. Эхний үг өгүүлбэр бол “өнгөрсөн 30 жилийн алдаа завхралыг нэг мөр засаж залруулан улс төрийн шинэчлэл хийх, эдийн засгийн өөрчлөлтийг хэрэгжүүлж, хөгжил дэвшлийн шинэ ирээдүйг эхлүүлэх хэрэгтэй” гэв. Өнгөрсөн 30 жилийн завхрал гэдэг үгэнд анализ хийе.

Өнгөрсөн 30 жил гэхээр 1992 оноос өнөөдрийг хүртэлх цаг хугацаа аж.

Улс төрийн намуудын эрх барьсан түүхийн хуанлыг эргүүлье.

1992 онд МАН буюу хуучин МАХН 76 суудлаас 70 суудлыг авч байж. Үлдсэн 6 суудалд МоАН-МҮДН-НН эвсэл 4 суудал, МСДН 1 суудал, бие даагч 1 суудал авч байжээ. За тэгвэл 30 жилийн завхрал МАН-аас эхлэлтэй болох нь түүхээр батлагдав. Үргэлжлүүлээд 1996 оны завхрал нь МАХН болон Ардчилсан холбоо эвсэл гэж үргэлжлэх аж. МАХН 25 суудал, Ардчилсан холбоо эвсэл 50 суудал МУНН 1 суудал парламентад авсан байх юм.

• 2000 онд Г.Занданшатарын нам болох хуучин нэрээр МАХН нь 72 суудал УИХ-д дангаар авч, нөгөө буруугаа өгдөг Ардчилсан нам дөнгөж ганцхан суудлын эзэн болжээ.
• 2004 онд МАХН мөн л олонх болж 36 суудал авч, Ардчилсан нам 34 суудал авсан байх юм.
• 2008 онд МАХН 45 суудал бас л олонх, Ардчилсан нам 28 суудал байна.
• 2012 онд МАН 25 суудал, Ардчилсан нам 31 суудал авч анхны шахуу багахан тоогоор илүүрхсэн нь үүнээс хойш АН нар үзээгүй аж.
• 2016 онд МАН 65 суудал авсан бол АН 9 хөн суудал авч байсан түүхтэй.
• 2020 онд МАН 62 суудал, АН 11 суудал авчээ. За энэ бүхнийг харахад, МАН буюу хуучнаар МАХН нь үеийн үеийн сүүлийн 30 жилийн гол улс төрийн зураг зурагч улс төрийн хүчин байжээ.

Гэтэл УИХ-ын дарга Г.Занданшатар өнгөрсөн 30 жилийн завхрал гэсэн нь өөрсдийгөө хэлсэн нэр томьёолол болох нь баримтаар тэдний эрх барьсан, төр барьсан түүхээс харагдана.

30 жил улс орныг завхралд оруулсан МАН ирээдүйн завхралгүй Монгол Улсыг бүтээж чадах уу... Тэд улам вакумжсаар, ард түмнээс тасарч байна. Ард иргэдээ улны хэмээн доромжилж, халамжийн бодлогоо хавтгайруулж, эдийн засгийн хүндрэлд орохоороо хүүхдийн мөнгө рүү халдаж, ялгаварлан гадуурхалт эхлүүлж, цаашлаад төрийн хэмнэлтийн бодлого эхлүүлсэн атлаа яам тамгын газрын тоогоо нэмж буй нь ганцхан МАН-ын хийж чадах тэнэглэл аж. Үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрхийг боомилж, дуутай хууртай нэгнийг худалдан авч хүүхэлдэй болгон хувиргаж захиалгат сэтгүүлзүй, магтан дуулагчдын арми хүчээ авав.

МАН-ын УИХ-ын дарга та хэлсэн үгэндээ хариуцлага хүлээдэг бол өнгөрсөн 30 жилийн завхралаа өөрсдөөсөө хайх болж дээ. Өөлөөд муулаад хуваагаад талцуулаад байгаа Ардчилсан нам энэ 30 жилийн завхралд төр барьсан хугацаа нь үүлэн чөлөөний нар мэт ховор байна.

Найман шарга зах ороод үз, ам.долларын ханш 3560 хүрсэн. Цементийн үнийг хар, 800 мянга хүрсэн. Гурилын үнээ хар 30-40 хувиар өслөө. Нөгөө төмс хүртэл танай намын гайтай үгнээс болж 4500 төгрөг хүрдгийг түүхэнд анх удаа харуулав.

Эдийн засгийн хүндрэл сүүлийн 40 гаруй жилд болоогүй үнийн өсөлтийг бий болголоо. Манай эдийн засгийн өсөлт 2022 оны эхний хагаст 1.9 хувь болсон нь цар тахлын өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад харьцангуй сул байгаа бөгөөд инфляц улсын хэмжээнд сүүлийн 10 сар дараалан хоёр оронтой тоонд хадгалагдаж, үнийн өсөлтөөс шалтгаалж ард иргэд, өрхийн болон бизнесийн бодит орлого, цалин буурч байна. Үүн дээр төлбөрийн тэнцлийн алдагдал оны эхний 8 сарын байдлаар 1.5 тэрбум ам.долларт хүрч, гадаад валютын нөөц 2.4 тэрбум ам.доллар болж буурсан нь харанга дэлдэж байна.

Энэхүү нөхцөл байдал цаашид үргэлжилбэл ард иргэдийн амьжиргааг улам доройтуулах, үнийн өсөлтийг гааруулах, эдийн засгийн сэргэлтийг удаашруулах бодит эрсдэл нүүрлэж байгаа юм. Ийнхүү гадаад таагүй орчин, дотоод эдийн засгийн амаргүй нөхцөл байдалтай байгаа энэ цаг үед Монгол Улс ирэх жилүүдэд ихээхэн хэмжээний гадаад өрийн төлбөр тооцоо хийх, тухайлбал ирэх 2023 онд л гэхэд 5.7 тэрбум ам.долларын өр төлөх үүрэгтэй байгаа нь бас нэг эрсдэл учруулж болзошгүй байна.

Бусдаас буруу хайх биш өөрсдөөсөө хай. Бас үгэнд эмзэглэж, өчүүхэн зүйлээр улс төр хийхээ больж, улс орноо бод. Шүүмжэл сонсдог бол... Хэвлэлүүдээр магтуулахаа болиод иргэдийн үгээ сонс... Хэтэрхий эмзэг байна шүү МАН-ынхан, нэгхэн шүүмж сонсох чадваргүй болтлоо вакуумжжээ..